संधिवाताच्या रूग्णांची सर्वात सामान्य प्रश्न म्हणजे आहाराबद्दल. रुग्ण वारंवार विचारतात की आपण कोणताही विशिष्ट आहार किंवा खाद्यपदार्थ घेणे टाळणे आवश्यक आहे का? संधिवात मध्ये आहार आणि व्यायामाभोवती फिरणारी पुष्कळ गैरसमज आहेत, त्यातील काहींचे स्पष्टीकरण देण्याचा प्रयत्न आम्हि इथे करत आहोत.

गैरसमज 1: दही आणि ताक यासारख्या आंबट खाद्यपदार्थ, वांग्याची भाजी आणि लिंबू, संत्री आणि द्राक्षे सारख्या लिंबूवर्गीय फळांमुळे लक्षणे वाढतील.

तथ्यः असे कोणतेही वैज्ञानिक पुरावे नाहीत की या पदार्थांचा खाण्यामुळे संधिवात होण्यास मदत होते. तथापि लिंबूवर्गीय फळे किंवा दही घेतल्यानंतर बऱ्याच रुग्णांना सांधेदुखी आणि स्नायूंच्या वेदनांमध्ये किंचित वाढ झाली असे वाटते . म्हणूनच रूग्णांना आमचा सल्ला असा आहे की जर तुम्ही एखादी विशिष्ट खाद्यपदार्थ खाल्ल्यानंतर सांधेदुखी व कडकपणा वाढला तरच तुम्ही त्या विशिष्ट खाण्याच्या पदार्थांना टाळावे, अन्यथा तुम्ही सामान्य आहार घेत राहू शकता.

तसेच या भाजी आणि फ़ळ वर्गा मध्ये खूप महत्वाचे पौष्टिक तत्व असतात,  म्हणून हे भाजी आणि फ़ळवर्ग आपल्या आहारतून पुर्णपणे काढता येत नाहि.. म्हणून जर दही घेतल्यानंतर आपली लक्षणे वाढत असतील तर आपल्या कैल्शियम ची गरज पूर्ण कर्ण्यासाठि आपण दूध घेऊ शक्ता . त्याचप्रमाणे जर आपल्या आहारात संत्री आणि द्राक्षे सारखी फळं घेऊ शकत नसल्यास, आपण केळी  डाळिंब इत्यादी इतर फळांचा समावेश करावा.

गैरसमज 2: मी घरातील बरेच काम करतो/करते म्हणून मला व्यायामाची आवश्यकता नाही.

तथ्यः जरी आपण घरातील बरेच काम केले किंवा आपल्या नोकरीमध्ये बर्‍यापैकी उभे राहणे / चालणे समाविष्ट असेल तरीही आपल्याला स्नायूंची मजबूती आणि संपूर्ण स्वास्थ्य सुधारण्यासाठी नियमित व्यायामाची आवश्यकता असते.

संधिवातात व्यायामाचे फायदेः

• वजन कमी करण्यास मदत करते: वजन जास्त असल्याने आपल्या सांध्यावर विशेषत: गुडघे, कंबर, घॊटा आणि तळपाय यांच्यावर जास्त ताण येते. आणि आपले सांधे ज्या प्रकारे कार्य करतात त्या कारणास्तव आपण चालत असतांना / पाय दुमडून बसल्यावर गुडघ्यावर दबाव आपल्या शरीराच्या वजनाच्या 6-8 पट असतो. त्यामुळे थोडे वजन कमी केल्यानेही मोठा फरक होऊ शकतो.
• स्नायू मजबूत करते: ऑस्टिओआर्थरायटीस होण्याचे एक कारण म्हणजे क्वाड्रिसिप्स य़ा मांस पेशी ची कमजोरी. व्यायामामुळे स्नायू बळकट होण्यास मदत होते, ज्यामुळे सांधेदुखी कमी होते.
• सांध्यांचे ताठरता कमी करते.

परंतु आपणास संधिवात असेल तर व्यायाम  करणे त्रासदायक ठरू शकते, म्हणून आपण व्यवस्थित पणे करु शकू असे काहि व्यायाम शोधणे महत्वाचे आहे. जर आपल्याला संधिवात असेल विशेषतः स्पॉन्डिलायटीस असेल तर पोह्णे एक चांगला व्यायाम आहे. कारण पोह्ण्याने आपले वजन कमी होते आणि आपल्या सर्व स्नायूंचा व्यायाम होतो. सायकल चालविणे आणि चालणे देखील चांगले आहे. बर्‍याच लोकांना योग उपयुक्त वाटतो.

संधिवातातील वेदना कमी करण्यासाठी योगाची प्रभावीता दर्शविणारी अशी काही संशोधने आहेत.

टिप : सान्ध्यामध्ये सूज अस्तांना व्यायाम करू नये.